ÇOCUKLARDA STRES VE BAŞ ETME YOLLARI
STRES NEDİR?
Stres, zihinsel veya duygusal baskı ile baş edememe hissidir. Vücudumuz, bunaltıcı hissettiren baskıya stres ile yanıt verir. Stres genellikle yeni, farklı, beklenmedik veya benliğimizi tehdit altında hissettiren bir durumla karşılaştığımızda tetiklenir. Kişi stresli bir durum içerisinde kaldığında vücudu stres hormonu salgılar. Stres hormonları beyindeki savaşma ve kaçma dürtülerini tetikler. Beyni tehdit altında hissettiren durumlara karşı tetiklenen bu dürtüler, hızlı bir şekilde tepki vermemize yardımcı olur. Zaman zaman stres hormonları sayesinde verdiğimiz tepkiler yararlı olabilir. Tehlikeli bir durumda kendimizi korumamızı sağlayabileceği gibi önemli bir anda korkularımızı kenara bırakıp adım atmamızı da sağlayabilir. Ancak, fazla stres zihnimiz ve bedenimiz için kötü etkilere sahiptir.Fazla stres, kişiyi sürekli olarak tehdit altında hissettiği bir evrede bırakabilir. Bunun sonucunda ise başa çıkması güç ve kaçınılmaz bir baskı altında kalınır. Fazla stres uzun vadede bireyin mental ve fiziksel sağlığına zarar verebilir. Stres, bir hastalık olmasa da doğru şekilde yönetilmez ise çeşitli hastalıkların gelişmesine yol açabilir.
ÇOCUKLARDA STRES NEDENLERİ NE OLABİLİR?
1. Aileniz sizi okuldan almak istiyor.
2. Anne ve babanız dün akşam yine kavga etti.
3. Aile içi şiddete maruz kalıyorsunuz
4. Okul yolunda sizi rahatsız edenler var.
5. Yeni bir okula başladınız.
6. Yeni bir eve taşındınız.
7. Yeni arkadaşlar edinmek.
8. Zorbalık davranışlarına maruz kalmak.
9. Sınıfın önünde konuşma yapmak.
10. Arkadaşlar tarafından kabul edilmemek.
11. Ailede bir yakını kaybetmek.
12. Bir kardeşinin olması.
13. Bu sınavdan ya geçerim ya da hayatım kararır
14. Matematikten hiçbir zaman iyi not alamam.
15. Sınavı geçemezsem hayatım kayar.
16. Öğretmen Ayşe'ye bağırdı ama aslında bana kızıyordu.
17. Kardeşlerle kavga etmek.
18. Yakın arkadaşla tartışmak.
19. Anne-babanın boşanmış olması
20. Bir spor karşılaşmasında yarışmak.
21. Çok çalışmaya rağmen başarısız olmak.
22. Okuldan mezun olmak.
23. Ekonomik zorluklar çekmek.
24. Yatılı okula gitmek.
25. Aileden uzak olmak.
26. Sınavdan en yüksek notu almak.
27. Ev ödevi ile ilgili bir şey anlamamak.
28. Çok sevdiğim kazağı bulamamak.
29. Öğretmenin anlattığı bir konuyu anlamamak.
30. Bir dükkanda ya da mağazada aradığınız ürünü bulamamak.
31. Karnınız acıktı, cebinizde paranızyok.
32. Grubunuzsizin istemediğinizşeyleryapmaya zorluyor.
33. Okulda sizinle dalga geçen kişiler.
34. Okul formanıza sakızyapıştı.
35. İstismara uğradınız.
36. Kendinizisürekli üzgün ve kederli hissediyorsunuz.
37. Sınavlarda çok kaygılanıyorsunuz.
38. Hastalandığınız için derslerde geri kaldınız.
39. Biryere geç kaldınız.
40. Arkadaşınız üzerinize çay döktü.
41. Kardeşiniz ödeviniziyırttı.
42. Ailem beni başkalarıyla kıyaslıyor.
43. Arkadaşım bana hakaret ediyor.
44. Ailem dışarı çıkmama izin vermiyor.
45. Okul değiştirmem gerekiyor.
46. En yakın arkadaşım başka okula gidiyor.
47. Ödevimiyetiştiremedim.
48. İnternet kotam doldu.
49. Ailem telefon, tablet, bilgisayar almıyor.
50. Ailem bilgisayarda oynamama izin vermiyor.
51. Corana vakaları artmış
52. Eyvah yine mi okullar kapanacak.
53. Komşu çocuğu oyuncaklarımı aldı.
54. Sınıfta param çalınıyor.
ÇOCUKLARDA STRES BELİRTİLERİ
- İçe kapanma, sessizleşme,
- Korkuların artması,
- Sürekli olan endişe hali,
- Tırnak yeme, tırnak koparma,
- Geceleri alt ıslatma,
- İştahta azalma veya artma,
- Nedeni olmayan fizyolojik ağrılara dair şikayet etme,
- Uyku bozuklukları
- Avuç içlerinin terlemesi
- Kalp çarpıntısı
- Mide ağrısı veya bulantı
- Odaklanamama
- Agresiflik,
- tahammülsüzlük,
- aşırı bağımlı olma hali gibi davranış değişiklikleri,
- Akademik başarıda düşüş,
- Okula gitmeyi reddetme,
ÇOCUKLARINIZIN STRESİNİ YÖNETEBİLMESİNE NASIL YARDIMCI OLABİLİRSİNİZ?
ÇOCUK VE STRES
Çocuklar strese yetişkinlerden daha fazla tepki gösterebilirler ve böyle zamanlarda ebeveynlerine daha fazla ihtiyaç duyabilir ve endişeleri, korkuları ve soruları hakkında konuşmak isteyebilirler.
Onları dinleyecek birine sahip olduklarını bilmeleri önemlidir.Onlar için zaman ayırın.
Onları sevdiğinizi söyleyin ve bolca sevgi ve ilgi gösterin.
ÇOCUKLARINIZ STRESLE BAŞEDERKEN;
Çocuklarınızın sorularını dürüst ve yaşına uygun bir biçimde yanıtlayın.
Stresleriyle nasıl başa çıkacaklarını öğrenebilmeleri için kendi stresinizle nasıl başa çıktığınızı onlarla paylaşın.
Çocuklarınıza duygularını ifade etmeleri konusunda yardımcı olun.
Her çocuğun duygularını ifade etmek için kendi yolu vardır.Bazen oyun oynama ve çizim gibi yaratıcı bir etkinlik bu süreci kolaylaştırabilir.
Çocuklar rahatsız edici duygularını güvenli ve destekleyici bir ortamda ifade edip iletebilirlerse rahatlarlar.
Çocuklarınızın endişelerini birlikte ele almak onların endişelerini azaltabilir.
Çocuklar bakım verenlerinin stresine duyarlıdır.
Kendisini sözel olarak ifade edemeyen bebekler bile bakım verenlerinin stresini hissedebilir çünkü stres yetişkinleri etkilediğinde bunun ilişkisel yansımaları da olacaktır.
Çocukların dünyayı anlamlandırmadaki en büyük yardımcıları bakım verenleridir. Bu nedenle, bakım verenin stresi nasıl yönettiği çocuklara rehberlik edecektir.
Bilimsel çalışmalar çocukların travmatik yaşantılardan sonraki iyileşme hızlarının genellikle ebeveynlerininkine paralel olduğunu göstermektedir.
Çocukların stresi iyi yönetebilmelerinin en iyi araçlarından biri rutinlere bağlı kalmaya çalışılmasıdır. Bakım verenlerin ev içinde bir düzen kurmaları önemli hale gelmektedir. Örneğin, sabahları uygun bir saatte kalkmak, yemek saatlerinde bir düzeni izlemek...vb.
Çocuklarınızın televizyondaki veya internetteki bilgilere erişimlerinde ve sosyal medya kullanımlarında kontrollü, denetleyici, destekleyici ve gerekli durumlarda sınırlayıcı rolünüzü kullanmak bilinçli teknoloji kullanımı konusunda onlara rehberlik etmenizi sağlayacaktır.
ÇOCUKLARINIZA BİLİŞSEL VE DUYUŞSAL RAHATLAMA YÖNTEMLERİNİ ÖĞRETİN
NEFES EGZERSİZİ
Kendimizi; korkmuş, üzgün hissettiğimiz zamanlarda doğru şekilde nefes alıp verirsek bedenimizin ve zihnimizin rahatlamasına yardımcı olabiliriz.
Şimdi sizlerle çocuklarınızla böyle zamanlarda nasıl nefes alıp vereceklerini öğretebilmenize yönelik bir uygulama yapacağız.
Çocuklarınızdan etraflarında güzel kokuların olduğunu hayal etmelerini isteyin...
3-4 saniye bekleyin.
Güzel kokuların burunlarına yaklaştığını hayal etmelerini, yavaş yavaş koklayarak derin bir nefes almalarını söyleyin...
3-4 saniye bekleyin.
Şimdi de burunlarından aldıkları nefesi ağızlarından yavaş yavaş vermelerini isteyin...
6-8 saniye bekleyin.
ÇOCUKLARINIZA GÜÇLÜ YÖNLERİNİ FARKETMEYİ ÖĞRETİN
Hayatımızda zaman zaman bizleri zorlayan, kendimizi kötü hissetmemize neden olan olaylar yaşayabiliriz.
Karşılaştığımız bu olaylar sonrasında toparlanmak ve yeniden günlük yaşam düzenimize dönmek zaman alabilir.
Toparlanma gücümüzü destekleyen bazı yöntemler ise bu süreci (olumsuz olaylarla baş etme sürecimizi) bizim için kolaylaştırır.
Çocuklarınız neleri farklı yapıyorlar?Hangi alanlarda başarılılar?...vb.
ÇOCUKLARINIZA DESTEK KAYNAKLARINI KEŞFETMEYİ ÖĞRETİN?
Çocuklarınıza;
Ailelerinin, sevdiklerinin, olumlu kişilik özelliklerinin, güçlü yanlarının ve güzel anılarının onlara sağladığı desteği fark ettirmek,
Bundan sonraki yaşamlarında karşılaşacakları zorlayıcı yaşantılarda bu ve buna benzer güçlü yanları ile destek kaynaklarını kullanabileceklerini ifade etmek önemlidir.
ÇOCUKLARINIZA STRES DURUMLARINDA OLUMLU BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİNİ ÖĞRETİN
Çocuklarınız yaşanılan bir olay sonrasında, kendilerini kötü hissettiklerinde, kaygılandıklarında, üzüldüklerinde kendilerini iyi hissetmek için neler yapabileceklerini onlarla konuşabilirsiniz.
Örneğin;
Spor yapmak, müzik dinlemek, sohbet etmek, kitap okumak, film izlemek gibi.
Siz böyle durumlarda kendinizi iyi hissetmek için neler yaptığınızı da onlarla paylaşabilirsiniz.
ÇOCUKLARINIZA GELECEĞE YÖNELİK OLUMLU BAKIŞ AÇISI GELİŞTİREBİLMEYİ ÖĞRETİN
Çocuklarınızın olumsuz yaşantıları olsa da geleceğe yönelik hayallerinin, umutlarının hedeflerinin olması gerektiğini onlarla konuşmak, kimi zaman hatırlatmak, kimi zaman bu yönde motive etmek; geleceğe umutla bakmalarını sağlayarak onları güçlendirecek ve sağlıklı kılacaktır.
UNUTMAYIN; çocuklar zor zamanlarda kendi duygularını nasıl yöneteceklerine dair ipuçlarını yetişkinlerin davranışlarını ve duygularını gözlemleyerek öğrenirler.
